Ito ang kwento ni Parent-Leader (PL) Marites R. Literal, 38, isang Aeta-Magbukon, at isang Modified Conditional Cash Transfer (MCCT) beneficiary ng Sitio Upper Biaanan, Sisiman, Mariveles, Bataan.

Si Marites ay maybahay ng isang magsasaka at magpupulot (honey collector) at may apat na anak. Siya rin ay kasalukuyang Indigenous People Mandatory Representative (IPMR) at Parent-Leader ng 16 na benepisyaryo, apat dito ay sa MCCT, samantalang ang 12 ay sa Regular CCT o Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps).

Si PL Marites ay nagsilbi bilang Community Secretary mula taong 1999 to 2014, kung saan siya ay isang volunteer at walang nakukuhang sweldo ni allowance. Siya noon ay nagsisilbing middle woman o tagapagpadaloy at tagapaghatid ng impormasyon, isyu, at suhesyon ng dalawang panig—ang panig ng mga regular na katutubo at ang panig ng kanilang mga tinatawag na elders at tribal leaders o tagapamuno. Pagpasok ng taong 2015 ay naitalaga naman si PL Marites bilang IPMR. Ilan sa kanyang mga naging proyekto ay ang pagpapatayo ng humigit kumulang 500 metrong kalsada pababa sa kanilang paaralan at pati na rin ang kung tawagin nila’y pathway sa paligid nito upang hindi mabasa at maputikan ang mga bata tuwing umuulan.

Ang paaralan sa kanilang Sitio ay napatayo taong 2000, sa tulong ng mga Non-Government Organizations (NGOs) tulad ng Integrated Foundation Learning (ITL) at ng bahayanihan na rin ng mga katutubo roon. Nagsimula lamang ito bilang isang simpleng kubo, hanggang sa mapalago nila ito bilang isang Integrated School na mayroon na ring Sekondarya.

Bagamat maituturing na malaking tulong sa pamayanan si PL Marites, aminado siyang noo’y nayayakag niya ang mga kapatid na katutubong magsugal, “animo’y nakadikit na sa kultura at pang-araw araw naming gawain noon ang paglalaro ng kara krus,” kwento niya. Ngunit, ng mapili ang kanilang pamilya at apat pang katutubong pamilya bilang MCCT beneficiaries ay unti-unti nila itong pinilit binura sa kanilang nakasanayang gawi. Noong una’y dahil lang din takot silang mabawasan ang matatanggap na grant, ngunit ng huli’y nabuksan din ang kanilang isipan na hindi ito mabuting gawi na pagnaglao’y dadalhin din ng kanilang mga anak, sa tulong na rin ng Family Development Sessions (FDS) at mga iba’t ibang trainings na nadaluhan ni PL Marites na may kinalaman sa leadership o pamumuno.

Naniwala si PL Marites na s’ya, at sila ay may mga mas makabuluhang bagay pang pwedeng paglibangan, isa na nga rito ang paggawa ng roasted cashew nuts na kanilang natutunan sa tulong ng Local Government Unit (LGU)-Philippine Employment Service Office (PESO). Sila ay nabiyayaan ng bagong skills at mga bagong gamit din sa paggawa ng nasabing produkto. Nito lamang ding kakatapos na Oktubre 17 hanggang Nobyembre 5 (20 araw) ay nagtanim ng mga buto ng mangga, kasoy, langka, at luya sina PL Marites at kanyang mga katutubong miyembro, bilang bahagi ng Cash for Work Program ng DSWD, sa kanilang mga Ancestral Domain (AD). Hiling nila ngayo’y sana sila ay mabigyan pa ng mga buto o seedlings at mga alagang hayop, na kanilang sabay-sabay na papalakihin at pararamihin, upang matiyak na ang kanilang kaapuapuhan ay ‘di lang basta may lupang mamanahin ngunit pati pagkakakitaan na rin.

“Hindi sa habang panahon ay may tutulong sa ating mga Aeta, kaya mag-aral kayong mabuti. Darating ang araw na hihinto na sila sa pagtulong sa atin, hindi dahil sila’y sawa na ngunit dahil marunong na tayong tumayo sa sarili nating mga paa,” laging paalala ni PL Marites sa mga batang Aeta.

Sa kasalukuyan, sa paglalakas na rin ng loob ni PL MArites na sumulat sa Alternative Learning System (ALS) head office ay nagpadala ang nasabing ahensya ng tatlong (3) guro upang tumutok sa mga magulang na hindi marunong magbasa at magsulat, tuwing miyerkules. Ang kanilang pag-aaral ng basic literacy ay ginaganap sa kanilang Multi-purpose hall, na may kumpletong school supplies, sa tulong na rin ng mga nilapitang NGOs ni PL Marites. Sa kasalukuyan din ay mayroong 10 high school scholars si PL Marilyn, lima (5) rito ay sa ilalim ng National Commission on Indigenous People samantalang ang natitirang lima (5) nama’y sagot ng LGU.

Adbokasiya ngayon ni PL Marites na maisama sa Department of Education (DepEd) curriculum ang kanilang kultura at mother tongue o lengguwahe. Sila ngayon ay mayroon ng Memorandum of Agreement (MOA) o kasunduan sa DepEd patungkol sa naturang usapin.

“Parang naging buhay ko na ang tumulong, kasi gusto ko lahat ng mga anak ng aking mga ka-miyembro ay makatapos. Gusto kong makapag-aral ang mga kabataan at magkaroon ng mas magandang kinabukasan, isang bagay na ‘di ko man naibigay sa sarili ko ay mailapit ko naman sa kanila,” pagbibigay diin ni PL Marites. ### (Andyleen C. Feje)

Kamakailan lang ay bumisita ang Regional Technical Staff ng DSWD Field Office III ng Modified Conditional Cash Transfer (MCCT) sa pangunguna ni Ms. Rhea Lynn Cabiling sa ikalimang probinsya, ang probinsya ng Tarlac upang pag-aralan at busisiin ang mga case folders ng mga case workers ng nasabing programa sa buong rehiyon. Layunin ng pagbisitang ito na siguraduhin ang kahandaan ng mga kinakailangang impormasyon at datos ng mga benepisyaryo—kung ito ba ay tama at kumpleto, upang mas mapaigting pa ang mga karagdaagang suporta, at bilang paghahanda na rin sa mas maayos na pagdaloy ng transisyon ng ilang benepisyaryo mula sa MCCT patungong Regular CCT (RCCT) o Pantawid Pamilayang Pilipino Program (4Ps).

Kabilang din sa pagbisitang ito ay ang pagtukoy sa mga best practice ng bawat probinsya, pati na rin ang paninigurado kung tama ba o talagang naibibigay at nakakatulong ang dagdad na livelihood assistance ng MCCT, sa kanilang mga benepisyaryo, na tinatawag na Support Services Intervention (SSI).

_______________________________________________________________________________ 

Pinagsama-sama ang mga taong may puso, ito ang mga katagang pinaghahawak ni Ms. Rhea Lynn Cabiling, ang Modified Conditional Cash Transfer (MCCT) Focal Person ng Region III, mula ng magsimula ang MCCT, hanggang ngayong patuloy pa rin ang pagtakbo ng programa.

Isa sa mga tinutukoy ni Ms. Cabiling ay si Ms. Maria Angelita Tariga, 33, isang Community Facilitator Assistant (CFA) sa probinsya ng Tarlac. Si CFA Tariga ay apat (4) na taon ng nagtatrabaho sa DSWD.

Ang probinsya ng Tarlac ay may isang (1) siyudad at 17 munisipyo, anim (6) dito ay nasasakupan ng programang MCCT; may kabuuang  625 beneficiaries ang probinsya. Ito rin ang kabuuang bilang ng benepisyaryo na hinawakan ni CFA Tariga ng halos dalawang (2) taon, ng mag-isa. Kailangang niyang gawin ang trabaho ng apat na field workers ng isang (1) taon at siyam (9) na buwan, dahil walang gustong magtagal sa mga bagong empleyado. Upang maabot at mabisita ang mga benepisyaryo ng MCCT ay kailangan ng isang field worker na maglakad ng kilo-kilometro, umakyat ng ilang bundok, at tumawid ng ilang ilog.

Ang pinakalapit na area of assignment ni CFA Tariga ay mararating nito matapos bumiyahe ng isang oras mula sa kanilang opisina, at tumawid ng isang ilog;  samantalang ang pinakamalayo nama’y kanyang mararating pagkatapos bumiyahe ng isang oras at kalahati, maglakad ng apat na oras at tumawid ng humigit kumulang sampung ilog, at dalawang bundok.

“Ang trabaho ng asawa ko ay punong-puno ng peligro, may mga NPA pa minsan sa area,” ito ang ibinahagi ni Mr. Samuel Tariga, asawa ni CFA Tariga na pinili na lamang huminto sa pagtatrabaho bilang executive driver ng isang pribadong kumpanya upang kanya namang ipagmaneho at samahan ang asawa, sa lahat ng lakad nito. “Kumikita nga sa amin ang gobyerno,” biro pa niya. Walang nakukuhang dagdag na kita ang mag-asawa sapagkat hindi naman sila maaaring magtrabaho sa isang programa. At hindi rin naman handang ipagpalit ni Mr. Tariga ang asawa sa pera, sapagkat kahit buntis ay pumapasok pa rin ito at umaakyat sa mga lugar ng benepisyaryo. Dalawa nga sa kanilang apat (4) na anak ay kung tawagi’y MCCT babies.

“Ang paglilingkod ko sa mga Indigenous People (IP)-beneficiaries ay extension ng aking misyon bilang isang faithful servant. Dedicated ako sa kanila ‘cause I know this is a great calling bilang kristyano, at ang experiences ko ay always life changing,” pagbibigay diin ni CFA Tariga.

Si Tarcila Pedariza, isang Parent-Leader ng Barangay Bueno, Capas, Tarlac, ay lubos na nakasaksi sa lahat ng sakrispisyong ginawa ni CFA Tariga, bilang mabuting empleyado ng gobyerno at pati na rin bilang isang simpleng tao. Ang Barangay Bueno ay kung tawagin ay isolated barangay sapagkat tuwing umuulan ng malakas ay halos ilubog ang barangay na ito ng ilog, hindi makalabas ang tao, kaya naman pahirapan pumunta ng palengke at high school. Sa ngayon ay patuloy na nakikipag-ugnayan si CFA Tariga upang magkaroon ng tulay na magkokonekta sa barangay nila palabas ng kabayanan, o kahit hand rail man lamang.

“Mahal na mahal po namin ng mga katutubo si Ma’am May Ann [Maria Angelita Tariga]. Hindi po namin lahat makakalimutan noong bago s’ya rito, ang sabi n’ya sa amin, ‘ituring n’yo akong parang kapatid n’yo, lahat tayo ay mahirap, lahat tayo ay pantay-pantay, magkakapatid tayong lahat,” kwento ni PL Pedariza.

Karamihan sa mga katutubo sa barangay Bueno, maging si PL Pedariza ay nabigyan na ng Support Services Intervention (SSI) ng MCCT; bawat isa ay binigyan ng limang (5) kambing. Marami sa kanila ay pinalaki at binenta ang mga ito upang ibili naman ng alagang baboy o kalabaw, o kaya’y pinampuhunan sa tindahan.

“Ang dami na pong magagandang pagbabagong nadulot sa aming mga katutubo, ng inyong programa at ng mga mabubuti’t matitiya ninyong manggagawa. May mga nakapagpaayos na ng bahay, nakapagpaaral ng mga anak, at higit sa lahat ay natututo kami kung paano makisalamuha. Kaya taos-puso po ang pasasalamat namin sa inyong lahat,” ito ang pabaon na mga kataga ni PL Pedariza sa programa, at mga katulad ni CFA Tariga at matiyang iniimplementa nito. ### (Andyleen C. Feje)

(City of San Fernando, Pampanga) The Department of Social Welfare and Development Field Office III conferred to the Province of Pampanga the 3rd GAwad Listahanan Award under the Provincial Category during its 66th Anniversary Celebration held recently in this city. The Province of Pampanga was recognized for consistently utilizing DSWD Listahanan Database in targeting and selecting the beneficiaries of its various social protection programs and services such as ALAGA KA Program, SEPAG Kapampangan Program, and Social Pension for Senior Citizens. the Provincial government has been compliant to the data sharing with the DSWD and in integrating Listahanan in all its social marketing activities. ### (Evelyn T. Manalo)

(City of San Fernando, Pampanga) The Department of Social Welfare and Development Field Office III conferred to the Municipality of Guagua, Pampanga the 3rd GAwad Listahanan Award during its 66th Anniversary Celebration held recently in this city. Guagua, Pampanga was recognized for consistently utilizing DSWD Listahanan Database in targeting and selecting the beneficiaries of its various social protection programs and services such as localized Sustainable Livelihood Program (SLP) for women and persons with disability; programs for children and youth, and disaster victims. The municipality has been compliant to the data sharing with the DSWD and in integrating Listahanan in all its social marketing activities. ### (Evelyn T. Manalo)

(City of San Fernando, Pampanga) The Department of Social Welfare and Development Field Office III conferred to the Municipality of Plaridel, Bulacan the GAPAS Award for Model Local Government Unit Implementing Protective Programs and Services during its 66th Anniversary Celebration held recently in this city. Plaridel, Bulacan was recognized for its invaluable support and commitment to the implementation of various protective programs, projects and activities for the benefit and welfare of the the disadvantaged sectors in the municipality. ### (Evelyn T. Manalo)

(City of San Fernando, Pampanga) The Department of Social Welfare and Development Field Office III conferred to Mabalacat City the GAPAS Award for Model Local Government Unit Implementing Day Care Services during its 66th Anniversary Celebration held recently in this city. Mabalacat City was recognized for its invaluable support and commitment to the implementation of quality Day Care Service with 100% accreditation of its Day Care Centers and Day Care Workers and fully functional Barangay Council for the Protection of Children in all its barangays. ### (Evelyn T. Manalo)